n O. Ir. bethu t, m., later f. (béo). See
GOI
§ 258
,
RC xxviii 204.
beatha f.,
IGT Decl. § 7.
(a)
life, existence:
bethu suthin,
Wb. 23b5
.
ishe ar mbethoni far foirbthetusi,
25a24
. isin beothu itáa Ísu gl. uita
aeterna in Christo,
3c2
.
a bás i mbethith,
13d17
.
a mbás
tiagmeni doáirci bethid dúibsi .i. is ar bethid dúibsi tiágmini
bás,
15b28
. is bronach a bethu `his life is . . . sad',
Ml. 30d24
.
is é conic bas ┐ bethaith `has power over life and death',
Thes. i 4.29
. dun bethaid frecndairc gl. cum praesenti uita,
Ml. 107c1
.
drochet bethad bīd íssum,
Thes. ii 350.17
(Hy.
vi) ara tintarrad ō chlóen / tūatha Hérenn do bethu `from
iniquity unto Life',
314.1
(Hy. ii). uas bethaig brig (= uas
bethad b.¤
),
Snedg. u. Mac R 10 § 18.
ní léicfet . . . bethaith
dam ann will allow me no life there,
Trip. 84.29
. crann bethad
Tree of Life,
SR 1384.
eagna an bheathadh `worldly pru-
dence',
A. Ó Dálaigh xxviii 12.
actailius (sic) uita .i. beatha
ghneitheach,
Laws v 22.14 Comm.
i réim na beatha so,
TSh. 108.
?
baccaige ar na hechuibh do-geib b.¤ go moch ┐
is mocharracht,
Celtica ii 42 § 31
.
In phr. i mbethu, mbethaid
alive: lasnahí dofuircifea
bráth i mbethu `with those whom the Judgment will find
alive' (i.e. saved),
Wb. 25b16
.
i mbethaid,
Thes. ii 298.22
(Hy. i Pref.).
conná dechaid nach háe i mbethu ass,
MU² 1001
. With poss.
an gcéin do bhiadh-san na bheathaidh,
ML 108.23
. Note also: cesacht cach bī ar beathaidh every
living thing,
ACL iii 241 § 12.
In phr. fer, élúdach bethad,
i mbethaid
survivor, one who escapes alive, a fugitive:
nīr lēig
aon-duine bethad as dīb,
ML² 827.
fer bethad,
LL 31378
(
TTr. 562
). See élúdach. In phr. mac bethad see 1 mac.
(b)
lifetime, (written) life of person:
i mbethu maolrúoin,
Mon. Tall. 129.16
. ni gaib dire a mic in-a bethaid `in his
lifetime',
Laws v 514.1 Comm.
B. Colaim Chille = BCC.
Bethada Náem nÉrenn = BNnÉ.
(c) In greeting, salutation
. See R.A. Breatnach,
Éigse x
96
ff.: Dia do b.¤
! (
bethu,
LU 4930
)
a phopo, a Fergais, olse,
TBC-I¹ 445.
gu rob Dia do b.¤, a imperi uasail,
ZCP vi 48.5
.
co mbethaid ┐ slánti ónd ríg,
LL 12973
(
RC xiv 426 § 48
).
docuir . . . ingen an imperi betha ┐ slainti cugud,
ZCP vi
31.19
. De do b.¤
(= aue),
Smaointe B. Chr. 228.
do fhágbhadar . . . iomairce beatha ┐ sláinte ag Giolla Íosa,
Maguires of F. 84.
See sláinte. In asseveration: dar mo bethaid on
my life,
SG 97.16
(
Acall. 137
).
(d)
food, nourishment; sustenance; maintenance: conróiret
a mbethid `so that they may provide their livelihood',
Wb. 29a9
.
ar is [s]ruithe beo bethu tortha for cattle-fodder is more
precious than (growing) crops,
Laws iv 78.6
. taobh riu mar
bheathadh without any other food,
BNnÉ 165 § 39
. a bheatha
nír bh'í a acmhaing / . . . gá bhanaltrainn `His nursing',
PBocht 17.32
. dogebuir b.¤ aniugh agum-sa (said to a
mendicant),
ZCP vi 98.26
. b.¤ dhaonnaighi `ordinary food',
Fl. Earls 226.18
.
ag dubhshlogadh na beatha sin,
PCT 649.
fri beathaidh in pāpa `with the income of the Pope',
Fl. Earls
178.32
.
(e)
property, estate: (etym. gloss on fear mbidbad)
fer bis a
medhon a bethad neich eli .i. tige neich eli,
Laws v 80.7
Comm.
an drong agá bhfágbhaid a mbeatha tar a n-éis, mar
atáid na hoighreadha,
TSh. 4585.
aiseag a bheathadh do
thabhairt dó `to make restitution to him of his property',
O'Rah. xxv 231.